Danh pháp khoa học: Cynura scolymus L. (Họ Cúc- Asteraceae)
Về hình thái, đây là một loài cây lá gai lâu năm, có một cuống dài mang cụm hoa trên đế nạc gồm nhiều lá bắc màu lục nhạt, mọng nước. Cụm hoa gồm nhiều hoa hình ống màu lam tím, khi chín sẽ nở tung thành một khối xốp hình hoa thị trên đỉnh. Quả bế nhẵn với các tơ trắng dài. Hoa nở quanh năm ở 20- 250C. Gốc Địa Trung Hải, trồng nhiều ở châu Âu, Ấn Độ, An- giê- ri, … Cây Ác- ti- sô đã được người Hy Lạp cổ và La Mã cổ trồng để lấy hoa làm rau ăn. Chiều cao trung bình của cây từ 1.5- 2 m, lá dài từ 50- 80 cm.
Ban đầu, cây mọc khá hoang dại, nhưng đến giữa thế kỷ 15, cây được trồng lần đầu ở Naples, sau đó nửa thập kỷ mới được du nhập vào Pháp, Hà Lan và Anh. Thế kỷ 19, cây được đem đến Mỹ trên những đoàn thuyền buôn nhỏ. Cuối cùng, hoa được người Pháp di thực vào Việt Nam đã một thế kỷ, nay được trồng nhiều ở Lâm Đồng, Sa Pa, Tam Đảo, Hải Hưng, Nghệ An. Đây không phải là một loài hoa bản địa nên cũng dễ hiểu khi nó không có tên tiếng Việt tương ứng. Cái tên “Ác- ti- sô” của người Việt bắt nguồn từ tên tiếng Pháp “artichaut”.
Hoa và búp được hái làm rau tươi, nấu canh hầm với thịt, gan, ăn rất bổ. Hoa chứa 3% đạm, 10- 16% đường đơn, dùng rất tốn cho bệnh nhân tiểu đường; giúp tiêu hóa tốt, giảm cholesterol trong máu, bảo vệ gan, thận,…
Phạm Ngọc Sơn
Điểm 5/5 dựa vào 24 đánh giá
EmoticonEmoticon